Zig’de Many-Item Pointer’lar

06 Eyl,2025

Zig dilinde slice ([]T) ile many-item pointer ([*]T) kavramları arasında net bir ayrım vardır. Bu ayrım, array’ler, bellek işlemleri ve düşük seviye etkileşimlerde önemlidir.

Array ve Slice

Zig’de array, derleme zamanında bilinen sabit bir boyuta sahiptir:

var foo: [4]u8 = [4]u8{ 1, 2, 3, 4 };

Slice ise bellekte ardışık bir bölgeyi hem başlangıç adresi hem de uzunluk bilgisi ile birlikte tutar:

var foo_slice: []u8 = foo[0..];

Burada foo_slice hem başlangıç adresini hem de 4 eleman içerdiği bilgisini tutar. Slice her zaman uzunluk bilgisini sakladığı için güvenlidir: Zig, elemanlara erişimde sınır kontrolü yapabilir.

std.debug.print("slice uzunluğu = {}\n", .{foo_slice.len});

Çıktı:

slice uzunluğu = 4

Many-Item Pointer’lar

Slice’lardan farklı olarak, many-item pointer sadece bellekteki adresi tutar, uzunluk bilgisi yoktur:

var foo_ptr: [*]u8 = &foo;

Bu ifade foo’nun ilk elemanını işaret eder ama foo’nun 4 elemanlı olduğunu bilmez. Bu yüzden yineleme veya indeksleme yaparken sorumluluk tamamen programcıya aittir:

// En az 4 eleman olduğunu *bildiğinizde* güvenli
foo_ptr[0] = 10;
foo_ptr[1] = 20;
foo_ptr[2] = 30;
foo_ptr[3] = 40;

Eğer yanlışlıkla 4 elemandan fazlasına erişirseniz Zig sizi koruyamaz:

// Tanımsız davranış: sınır dışı erişim
foo_ptr[4] = 99;

Buradaki takas şudur: hiçbir ek yük yoktur, ancak otomatik güvenlik ağı da yoktur.

Many-Item Pointer Kullanım Alanları

Multi-item pointer’lar ([*]T) genelde performans kritik veya düşük seviye durumlarda kullanılır:

• Ham bellek erişimi: buffer okuma/yazma, memory-mapped I/O, sistem belleği ile doğrudan çalışma.
• C ile etkileşim: birçok C API’si uzunluk bilgisini paylaşmadan sadece pointer döndürür.
• Minimal ek yük: sadece adresin gerektiği durumlarda uzunluk bilgisi tutmak gereksizdir.

Örnek: C buffer’ı ile çalışma:

extern fn memset(dest: [*]u8, value: c_int, count: usize) [*]u8;

pub fn main() void {
    var buffer: [16]u8 = undefined;
    _ = memset(&buffer, 0, buffer.len);
    std.debug.print("buffer[0] = {}\n", .{buffer[0]});
}

Burada memset fonksiyonu [*]u8 alır çünkü C sadece ham pointer ile çalışır. Uzunluk bilgisi ayrıca count argümanı ile iletilir.

Özet

• []T (slice): pointer + uzunluk. Güvenli, sınır kontrolü yapılır, yüksek seviye.
• [*]T (many-item pointer): sadece pointer. Güvenli değil, ham ve düşük seviye.

Günlük işlerde güvenlik için slice kullanın. Ham bellek veya dış sistemlerle çalışırken, veri sınırlarından emin olduğunuzda many-item pointer kullanın.